์ฐธ๊ณ ์์ : Bootcamp 3-3. ์ด์ค์ฐจ๋ถ๋ฒ
DID(Difference-in-Differences)๋ quasi-experimental design ์ค ํ๋์ ๋๋ค. Quasi-experimental design์ randomized controlled trial(RCT)๊ณผ ๊ฐ์ ์๊ฒฉํ ์คํ์ ์ค๊ณ๊ฐ ์ ์ฉ๋์ง ์์ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ๋งํฉ๋๋ค. DID๋ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก ์ค์ ์คํ์ ์กฐ์์ ๊ฐํ์ง ์๋ ์์ฐ์ ์ธ ์ฌ๊ฑด, ์๋ฅผ ๋ค์ด ์ ์ฑ ๋ณํ, ์์ฐ ์ฌํด ๋ฑ์ด ๋ฐ์ํ ๊ฒฝ์ฐ๋ฅผ ์ด์ฉํ์ฌ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ ๊ฒ์ ๋๋ค.
DID๋ ๋ ๊ฐ ์ด์์ ๊ทธ๋ฃน์ ๋น๊ตํ์ฌ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ธก์ ํฉ๋๋ค. DID๋ ์๊ฐ์ ์ผ๋ก ์๋ก ๋ค๋ฅธ ๋ ๊ทธ๋ฃน์ด ์๋ ๊ฒฝ์ฐ์ ์ฃผ๋ก ์ฌ์ฉ๋ฉ๋๋ค. ์คํ ๊ทธ๋ฃน๊ณผ ๋์กฐ ๊ทธ๋ฃน์ ํน์ฑ์ด ์๋ก ๋ค๋ฅด์ง ์์ ๊ฒ์ด ์ ์ ๋์ด์ผ ํ๋ฉฐ, ์ด๋ฅผ ์ํด DID๋ '๋ณํ ์ ' ๊ธฐ๊ฐ๊ณผ '๋ณํ ํ' ๊ธฐ๊ฐ์ ๋ชจ๋ ์ธก์ ํ์ฌ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋น๊ตํฉ๋๋ค.
๋ฐ๋ผ์ DID๋ ํน์ ์ ์ฑ ๋๋ ์ฌ๊ฑด์ด ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ ๋ฐํ ๊ฒฝ์ฐ ์ด๋ฅผ ๊ฒ์ฆํ๊ธฐ ์ํด ๋๋ฆฌ ์ฌ์ฉ๋๋ ๋ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ ์ค ํ๋์ด๋ฉฐ, quasi-experimental design์ ๋ํ์ ์ธ ์ ์ค ํ๋์ ๋๋ค.
1. DID
โฏ Difference-in-Differences
• ์ฒซ ๋ฒ์งธ ์ฐจ๋ถ : treatment group์์์ treatment ์ ํ์ ๋ณํ์ ์ฐจ์ด, control group์์์ treatment ์ ํ์ ๋ณํ์ ์ฐจ์ด
• ๋๋ฒ์งธ ์ฐจ๋ถ : treatment group์์์ ์ฐจ์ด์ control group์์์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ํ๋ฒ ๋ ๋นผ์ค๋ค.
• potential outcome framework ๊ด์ ์์ ์ DID ๊ฐ ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ์ ์ข์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ธ์ง
โช T'A ๋ฅผ ํ์ค์์ ๊ด์ฐฐํ๊ธฐ์๋ ์ด๋ ค์
โช (T'A - TB)๋ treatment ๊ฐ ์์ด๋ ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ์์ฐ์ค๋ฝ๊ฒ ๋ณํ๋ counterfactual๋ก ๊ด์ฐฐ ๋ถ๊ฐ๋ฅ โจ control group์์์ ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ณํ CA - CB๋ก ๋ฐ๊ฟ โจ Inferred counterfactual
โช control group ์์ ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๋ณํ๋ ๋ณํ๋๊ณผ ํํํ๊ฒ, treatment group์์์ counterfactual ๋ ๋ณํ ๊ฒ์ด๋ค๋ผ๊ณ ๊ฐ์
2. Identification assumption for DID
• ์ฒ์น์ง๋จ๊ณผ ํต์ ์ง๋จ์์ treatment ๊ฐ ์์ ๋์ ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ฅธ ๋ณํ์ธ time trend ๊ฐ ์ผ๋ง๋ parallel ํ์ง โจ parallel trend assumption : ์ฌ์ค ์๋ฐํ๊ฒ ์ด์ผ๊ธฐํ๋ฉด ํด๋น ๊ฐ์ ์ ์ ์ฆํ๊ธฐ๋ ์ด๋ ต๋ค. counterfactual์ ๋ํ ๊ฐ์ ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ์ ์ฒด๋ฅผ ๊ฒ์ฆํ ์๋ ์์ง๋ง, ์ฐ๋ฆฌ๊ฐ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ก์ ์ต์ ์ treatment๋ฅผ ๋ฐ๊ธฐ ์ด์ ์ ๋ํ time trend parallel ์ ์ดํด๋ณผ ์ ์๋ค. ์๊ฐํ๋ฅผ ํตํด์ parellel ์ฌ๋ถ๋ฅผ ์ดํด๋ณผ ์ ์๋ค.
• ์ผ์ชฝ์ฒ๋ผ parallel ์ด ์ฑ๋ฆฝํ์ง ์๋๋ค๋ฉด, matching ์ ํตํด control group์ ์กฐ์ ํ ์ ์๋ค.
3. Relative time model (leads-and-lags model)
• treatment ๊ฐ (t์์) ํน์ ํ ์์ ์๋ง ์์๋ค๋ฉด , ์๊ฐํ๋ ์ฝ๋ค. ๋ง์ฝ treatment ๋ฅผ ๋ฐ์ ์์ ์ด ๊ฐ treatment unit ๋ง๋ค ๋ค๋ฅด๋ค๋ฉด, ์๊ฐํ๋ก ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ธฐ ์ฝ์ง ์๋ค.
• Relative time model : ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก DID ๋ฅผ ๋ถ์ํ ๋, ์ฒ์น๊ทธ๋ฃน์ ๋ํด์ ์ฒ์น ์ดํ์ ์์ ์ binary = 1๋ก ๋๊ณ ๋ถ์์ ์งํํ์ฌ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๋์ผ์์ ์์ ๋ณด๋ ๊ฒ์ธ๋ฐ ๋ฐ๋ฉด, relative time model ์ treatment group์์ ์ฒ์น๋ฅผ ๋ฐ์ ์๋์ ์ธ ์์ ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๊ฐ๊ฐ์ relative time์ ๋ํด time dummy variable ์ ๋ง๋ค์ด ๋ค ๋ฃ๋ ๋ฐฉ์์ ๋งํ๋ค.
• ex. ์ฐ๋ฒ (๋ฏธ๊ตญ ๊ฐ ๋์๋ณ๋ก ๋ค๋ฅผ ๋ ๋ก ์นญํจ)๊ฐ ์์ฃผ ๊ด๋ จ ์ฌ๊ณ ์ ๋ฏธ์น๋ ์ธ๊ณผ์ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ฐ๊ตฌ
โช ์ฐ๋ฒ๊ฐ ๋์ ๋ treatment group ์์ relative time์ ๊ตฌํ ์ ์์
โช ์ฐ๋ฒ๊ฐ ๋์ ๋๊ธฐ 1๋ ์ , 2๋ ์ , 3๋ ์ , 1๋ ํ, 2๋ ํ, 3๋ ํ ์ด๋ ๊ฒ time dummy variable์ ๋ง๋ค ์ ์์
โช parallel trend ๊ฐ์ ์ด ์ฑ๋ฆฝํ๋ค๋ฉด, treatment ๊ฐ ์๊ธฐ ์ด์ ์ ๊ธฐ๊ฐ์๋ ์ฒ์น์ง๋จ๊ณผ ํต์ ์ง๋จ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ์์ด์ผ ํ๋ค. ์ฐ๋ฒ๊ฐ ๋์ ๋๊ธฐ ์ด์ ๊ธฐ๊ฐ์ relative time dummy๋ฅผ ๋ณด๋ฉด ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ์ ์ํ์ง ์์์ผ ํ๋ค. ํต๊ณ์ ์ผ๋ก ๊ฐ์ ์ ์ ์ฆํ ์ ์๋ค.
4. Various cases of DID
โฏ Case1
• (๋์ผํ ์์ ์ ์ฒ์น๊ฐ ๋ถ์ฌ๋จ) + (์ฒ์น์ง๋จ๊ณผ ํต์ ์ง๋จ์ด ์ฒ์น์ ์ํด ๋๋์ด์ง๋ ๊ฒฝ์ฐ)
• ์ฃผ์ : ์ฝํ ์ธ ๋ฅผ ์จ๋ผ์ธ์ผ๋ก ์คํธ๋ฆฌ๋ฐ ํ๋ ๊ฒ์ ์ธ๊ณผ์ ์ธ ํจ๊ณผ
• ์ ํ์์ ํ์๊ฒฐ๋ ฌ ๋ฌธ์ ๋ก NBC ์ฝํ ์ธ ๊ฐ ์ ์ฒด์ ์ผ๋ก ๋ด๋ ค๊ฐ๋ ๊ธฐ๊ฐ์ด ๋ฐ์ํ์์ โจ ์ธ์์ ์ถฉ๊ฒฉ exogenous shock
โช treatment group : NBC ์ฝํ ์ธ , control group : ๋ค๋ฅธ ์ฝํ ์ธ ๋ค
โช natural experiment
โช treatment ๊ฐ ๋ฐ์ํ๊ธฐ ์ด์ ์ trend ๊ฐ parallel ํ๊ณ , ์ดํ์ ๋ ๊ทธ๋ฃน ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฐ์ํจ
โช Treat_i : treatment ์ ์ฉ ์ฌ๋ถ
โช After_t : treatment ๋ฅผ ๋ฐ์ ์์ ์ดํ์ ๊ธฐ๊ฐ์ธ์ง๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ๋ณ์
โช Treat x After : treatment group ์์ treatment ์ดํ ์์ ์์์ ํจ๊ณผ (interaction term)
โช δi : ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๋ณํ์ง ์๋ ๊ฐ ๊ฐ์ฒด์ ๋ํ ๋ณํ๋ฅผ ์ค๋ช ํ๊ธฐ ์ํด์ panel data์์๋ unit fixed effect ๋ฅผ ๋ฃ์ (ex. ํ์ฌ๋ค์ ํ๋งค ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์์งํ ๊ฒฝ์ฐ, ๊ฐ ํ์ฌ๋ ๊ทธ ์์ฒด๋ก ๊ณ ์ ํ ํน์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ณ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ฌํ ํน์ฑ์ ํด๋น ํ์ฌ์ ํ๋งค ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์๋ค. ๋ฐ๋ผ์ unit fixed effect ๋ฅผ ํตํด ์ด๋ฌํ ํน์ฑ์ ์ ๊ฑฐํ๊ณ ํ์ฌ๋ค ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋น๊ตํ ์ ์๋ค)
โช θt : ํน์ ์์ ์ ๊ณตํต์ ์ผ๋ก ์ํฅ์ด ์๋ ์์ธ (= ๊ฐ์ฒด ๊ฐ์๋ ๋์ผํ๊ฒ ์์ฉํ์ง๋ง ์๊ฐ์ ๋ฐ๋ผ ๋ณํ๋ ์์ธ๋ค์ ์ ๊ฑฐํ๊ธฐ ์ํด) ๋ค์ ๊ณ ๋ คํ๊ธฐ ์ํด time fixed effect ๋ ๋ฃ์
โช Treat_i๋ unit fixed effect์ ํก์๋๊ณ (๋๋ฝ๋๊ณ ), After_t๋ time fixed effect์ ํก์๋๋ค (์๋๋๋ฝ). ๊ทธ๋์ ์ผ๋ฐ์ ์ผ๋ก main term ์์ด interaction term ๋ง ์๋ ๊ฒฝ์ฐ๊ฐ ๋ง๋ค.
โจ Dt ๋ time fixed effect์ ์ํด ์ฌ๋ผ์ง๋ค๊ณ ํ๋ฉด NBCi x Dt ๋ง ๋จ๊ฒ ๋๋ค.
โป random effect, fixed effect
โช Panel data ์์ fixed effect๋ฅผ ์ถ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ ๊ฑฐ์ ํ์๋ค
โฏ Case2
• (treatment ์ ์ฉ ์์ ์ด ๋ค๋ฆ) + (์ฒ์น์ง๋จ๊ณผ ํต์ ์ง๋จ์ด ์ฒ์น์ ์ํด ๋๋์ด์ง๋ ๊ฒฝ์ฐ)
• ์ฃผ์ : ์จ๋ผ์ธ ์๊ฒฝํ๋งค ํ๋ซํผ์์ ์คํ๋ผ์ธ ์ผ๋ฃธ์ ์คํํ ๊ฒ์ด treatment์ด๊ณ , ์ค์ ๊ฒฝ์ ์ฑ๊ณผ์ ์ด๋ค ์ํฅ์ ๋ฏธ์ณค๋์ง์ ๋ํ ์ฐ๊ตฌ
โช treatment group : ์คํ๋ผ์ธ ์ผ๋ฃธ 30๋ง์ผ ๋ฐ๊ฒฝ ๋ด์ ์๋ ์๋น์๋ค, control group : ๋ฐ๊ฒฝ ๋ฐ์ ์๋ ์๋น์๋ค
โช ์คํ๋ผ์ธ ์ผ์ถค์ด ๊ฐ์ฅํ ์์ ์ ์ง์ญ๋ง๋ค ๋ค๋ฆ = different treatment timing
โช After_t ๋ฅผ ๊ณ ๋ คํ ์ ์์ : unit ๋ง๋ค treatment๋ฅผ ๋ฐ๋ ์์ ์ด ๋ค ๋ค๋ฅด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ํน์ ์์ ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ๊ทธ ์ดํ๋ฉด 1, ์๋๋ฉด 0 ์ด๋ฐ ์์ผ๋ก ์ฝ๋ฉํ๊ธฐ๊ฐ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค.
โช Treat ์ After ๊ฐ interaction ์ด ์๋๋ผ, Treat_After์ ๊ฐ์ด ํ๋์ ๋ณ์๋ก ์ ์๋ ์๋ฐ์ ์๋ค. Treatment group ์ด๋ฉด์ ํน์ ์์ ์ ์ฒ์น๋ฅผ ๋ฐ์์ผ๋ฉด 1, ์๋๋ฉด 0 ์ด๋ฐ ์์ผ๋ก ์ ์ํ๋ค.
โช Treat_i ๋ fixed effect์ ํก์๋์ด ์ฌ๋ผ์ง
โจ OPENit ๋ง ๋จ๊ฒ ๋๋ค.
โฏ Case3
• (treatment ๊ฐ ๋์ผ ์์ ์์ ์ ์ฉ) + (treatment ๊ฐ ์ฒ์น์ง๋จ๊ณผ ํต์ ์ง๋จ์ ๋๋์ง ์์ → treatment์ ์ํฅ์ ๋ฐ๋ ์ ๋์ ์ฐจ์ด์ ๋ฐ๋ผ ๊ตฌ๋ถ๋จ)
โ ์ฃผ์ : ๊ธ์ต์๊ธฐ ๊ธฐ๊ฐ ๋์, ๊ธฐ์ ์ฑ๊ณผ์ CSR (๊ธฐ์ ์ ์ฌํ์ ์ฑ ์) ์ด ๋ฏธ์น ์ํฅ
โช ๊ธ์ต ์๊ธฐ (treatment) ๋ ๋ชจ๋ ๊ธฐ์ ์ด ๊ฒช์
โช CSR ์ ์ค์ฌ์ผ๋ก ํด์, ๊ธ์ต์๊ธฐ์ ์ํฅ์ ๋ ๋ฐ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ์์ธก๋๋ CSR ์ด ๋์ ๊ทธ๋ฃน๊ณผ ๊ธ์ต์๊ธฐ์ ์ํฅ์ ๋ ๋ฐ์ CSR ์ด ๋ฎ์ ๊ทธ๋ฃน์ผ๋ก ์ฒ์น์ง๋จ๊ณผ ํต์ ์ง๋จ์ ๋๋์ด ๊ธ์ต์๊ธฐ ์ ํ๋ก ๋ถ์
โก ์ฃผ์ : Ebay ์์ ๋จธ์ ๋ฌ๋ ๊ธฐ๋ฐ์ ๋ฒ์ญ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ํตํด ๋ฒ์ญ ๊ธฐ๋ฅ์ด ํฅ์๋ ๊ฒ
โช ๋ชจ๋ ์ํ์ด ๋ฒ์ญ๊ธฐ๋ฅ์ ์ํฅ์ ๋ฐ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ๋ฒ์ญ๊ธฐ๋ฅ์ ๋ฐ์ ์ํ๊ณผ ๊ทธ๋ ์ง ์์ ์ํ์ผ๋ก ๋๋ ์๋ ์๋ค.
โช ํ์ง๋ง, ๋ฒ์ญ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ํฅ์ ๋ ๋ง์ด ๋ฐ์์ ๊ฒ ๊ฐ์ ์ํ๊ณผ ๊ทธ๋ ์ง ์์ ์ํ์ผ๋ก ์ฒ์น์ง๋จ๊ณผ ํต์ ์ง๋จ์ ๋๋์ด ๋ณผ ์ ์๋ค.
โช ์ํ ์์ธ๊ธ์ ๊ธธ์ด๊ฐ ๊ธธ์๋ก ๋ฒ์ญ์ ํ์ง์ด ์๋์ ์ผ๋ก ๋จ์ด์ง ์๋ฐ์ ์๊ณ , ์ํ์ ์์ธ์ ๋ณด ๊ธธ์ด์ ๋ฐ๋ผ ๋ฒ์ญ์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๋ฌ๋ผ์ง ๊ฒ์ด๋ผ ๊ฐ์ ํ๋ค.
โฏ Case4
• (treatment ๊ฐ ์ ์ฉ๋๋ ์์ ์ด ๋ค๋ฅธ ๊ฒฝ์ฐ) + (treatment ๊ฐ ์ฒ์น์ง๋จ๊ณผ ํต์ ์ง๋จ์ ๋๋์ง ์์ → treatment ์ ์ํฅ์ ๋ฐ๋ ์ ๋์ ์ฐจ์ด์ ๋ฐ๋ผ ๊ตฌ๋ถ๋จ)
• ์ฃผ์ : shale boom ์ด ์ํ ์์น๊ธ์ ์ฆ๊ฐ์์ผ, local finance ์ ๊ทผ์ ํฅ์ํ๊ณ , ํ์ฌ ์ฐฝ์ ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ํจ๊ณผ (triple difference)
โช shale boom ์ ๋ฏธ๊ตญ์ state ๋ง๋ค ๋ฐ์ ์๊ธฐ๊ฐ ๋ค๋ฅด๋ค. ๋ํ shale boom ์ ์ํด ์ํฅ์ ํฌ๊ฒ ๋ฐ๋ ์ฐ์ (์ค๊ณต์ , treatment group) ์ด ์๊ณ ๊ทธ๋ ์ง ์์ ์ฐ์ (retail, control group) ์ด ์๋ค.
โช shale boom ์ ํ์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ๋ถ์
'1๏ธโฃ AIโขDS > ๐ฅ Casual inference' ์นดํ ๊ณ ๋ฆฌ์ ๋ค๋ฅธ ๊ธ
์ธ๊ณผ์ถ๋ก ์ ๋ฐ์ดํฐ ๊ณผํ - ๋๊ตฌ๋ณ์ (0) | 2023.04.25 |
---|---|
์ธ๊ณผ์ถ๋ก ์ ๋ฐ์ดํฐ ๊ณผํ - ๊ฐ์์ ํต์ ์ง๋จ (0) | 2023.04.25 |
์ธ๊ณผ์ถ๋ก ์ ๋ฐ์ดํฐ ๊ณผํ - ์ค์คํ ๋ถ์ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก (0) | 2023.04.24 |
์ธ๊ณผ์ถ๋ก ์ ๋ฐ์ดํฐ ๊ณผํ - ๋์์ธ ๊ธฐ๋ฐ์ ์ธ๊ณผ์ถ๋ก (0) | 2023.04.24 |
์ธ๊ณผ์ถ๋ก ์ ๋ฐ์ดํฐ ๊ณผํ - ๋งค์นญ๊ณผ ์ญํ๋ฅ ๊ฐ์ค์น (1) | 2023.04.21 |
๋๊ธ