๐ ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ๊ฐ์ธ ๊ณต๋ถ์ฉ ํฌ์คํธ ๊ธ์ ๋๋ค. ์ถ์ฒ๋ ์ฒจ๋ถํ ๋งํฌ๋ฅผ ์ฐธ๊ณ ํด์ฃผ์ธ์!
โ ํ๋ก๋ํธ ์ ๋๋ฆฌํฑ์ค ์๊ฐ์ ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ์ ์ค์์ฑ
โฏ Product : ์ฌํ, ์๋น์ค, ์์ด๋์ด, ์ ํ
โฏ Product Analytics
• ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ํตํด ์ฌ์ฉ์์ ํ๋ก๋ํธ ์ํธ์์ฉ์ ์ดํดํ๋ ๊ณผ์
• ์ ์ฌ ๊ฐ๋
โช Mobile and Web Analytics (๊ตฌ๊ธ์ ๋๋ฆฌํฑ์ค์ ๋น์ทํ ๊ฐ๋ ) : ๋ง์ผํ ๋น์ฉ, SEO, ํ์ด์ง ๋จ์์งํ ๋ถ์
↔ Product Analytics : ํ๋ ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ ๊น์ ๋ ๋ฒจ์ ๋ฐ์ดํฐ ํ์
โช Marketing Analytics : Traffic, Acquisition โจ where : ์ ์ ๋ค์ด ์ด๋์์ ์๋๊ฐ์ ๋ํด ๋๋ต
↔ Product Analytics : Engagement, Retention โจ what & why : ์ ์ ๋ค์ด ๋ฌด์์ ํ๊ณ ์ ๋์์ค๋์ง
โช Business Intelligence (BI) : ์ ๋ต์ ์์ฌ๊ฒฐ์
↔ Product Analytics : ์ ์ ์ (์ ๋ต์ ์์ฌ๊ฒฐ์ ๋ณด๋จ ๋ฎ์ ๋จ๊ณ์ ์์ฌ๊ฒฐ์ )
• Cycle
โช ์์ด๋์ด๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ํ๋ก๋ํธ๋ฅผ ๋ง๋ค์ด๋ด๊ณ ์ฑ๊ณผ ์ธก์ ํ๋ฉด์ ์ฌ์ฉ์์ ๋ํด ๋ฐฐ์๊ฐ, ๋ฐฐ์ด ๋ด์ฉ์ผ๋ก ๋ค์ ์์ด๋์ด๋ฅผ ๋ด๋ฉฐ ์ํํ๋ ๊ตฌ์กฐ
โช ์ฌ์ดํด์ ์ํ ํ๊ฒ ๋ง๋ค์ด ์ค ์ ์๋ ๊ฒ์ด Product analytics
โช ์ฌ์ฉ์ ํ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๋ถ์ํ๊ณ , ์ ํ ๊ธฐํ๋ฅผ ํ์ ํ๊ณ , ์ํฅ๋ ฅ์๋ ๊ฒฝํ์ ์ฐฝ์ถํด ์ฌ์ฉ์๋ฅผ ๋น์ฆ๋์ค์ ํต์ฌ์ ๋๊ธฐ ์ํ ํ๋ ์์ํฌ
โฏ ์ Causal inference ๊ฐ Product Analytics ์์ ์ค์ํ๊ฐ
• ๋น์ฆ๋์ค๋ Metric Growth ๋ฅผ ์ํ๋ค.
• Metric
โช ํํ์งํ : action ์ ๊ฒฐ๊ณผ : e.g ๋งค์ถ, ํ์ฑ ์ฌ์ฉ์ ์ ๋ฑ
โช ์ ํ์งํ : ์ง์ ์กฐ์ ํ ์ ์๊ณ ํํ์งํ์ ์ํฅ์ ์ฃผ๋ ์ฑ์ง์ ๊ฐ์ง : e.g ๊ฒฐ์ ๋๋ฉ ํ์ด์ง ์กฐํ์ ๋ฑ
โธ ์งํ๊ฐ vanity (ํ์) ์ธ์ง actionable ํ์ง
โธ ์งํ๊ฐ ์ฌ์ฉ์์ ํ๋ ๋ณํ๋ฅผ ๋ฐ์ํ๋์ง
• Metric Growth ๋ ์ฌ์ฉ์์ ํ๋๋ณํ๋ฅผ ํตํด ๋ฌ์ฑ๋๋ค.
๊ตฌ๋ ํ ์ ์ ์ ๊ทธ๋ ์ง ์์ ์ ์ ๊ฐ์ ์ฐจ์ด๊ฐ ๋ฌด์์ธ๊ฐ, ์ ์ ๋ค์ด ์ฌ๋ฐฉ๋ฌธํ๊ฒ ํ๋ ์์๋ ๋ฌด์์ธ๊ฐ, ์ผ๋ฐ ์ ์ ๋ฅผ ๊ตฌ๋ ์ ์ ๋ก ๋ฐ๊พธ๊ธฐ ์ํด์ ์ด๋ป๊ฒ ํด์ผํ๋, ์ผ๋ฐ ์ ์ ๋ค์ ์ฌ๋ฐฉ๋ฌธํ ์ ์ ์ ์ฌ์ ์ ๋ฐ๋ฅด๋๋ก ์ด๋ป๊ฒ ๋ง๋ค ์ ์๋๊ฐ
• ์ฌ์ฉ์์ ํ๋๋ณํ๋ฅผ ๋ง๋ค๊ธฐ ์ํด์ ๊ฒ์ฆ๋ ์ธ์ฌ์ดํธ๊ฐ ํ์ํ๋ค โจ ์ธ์ฌ์ดํธ๋ ์์ด๋์ด๊ฐ ํ์!
โช ๊ฒ์ฆ ๋ฐฉ๋ฒ : A/B ํ ์คํธ, ๋ฐ์ดํฐ ๋ถ์, ์ ์ ๋ฆฌ์์น ๋ฑ โจ ๊ฒ์ฆ ๋๋ค๋ฉด ๋ณํํ ํ๋ฅ ์ด ๋์ ๊ฒ
• ์ฌ์ฉ์ ํ๋๋ณํ๋ฅผ ๋ง๋๋ "์์ธ" ์ ์ฐพ์์ ๋, ๊ฐ์ฅ ๊ฒ์ฆ๋ ์ธ์ฌ์ดํธ๋ผ ๋ณผ ์ ์๊ณ , ์ฌ์ฉ์ ํ๋๋ณํ๋ฅผ ๋ง๋๋ ์์ธ์ ์ดํดํด ๋ด์ผ๋ก์จ ๋ฐ๊ตดํด ๋ผ ์ ์๋ค.
โฏ ๋ฐ์ดํฐ ๊ธฐ๋ฐ ์ธ์ฌ์ดํธ ์ข ๋ฅ
• Causal insight ๊ฐ ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ๋ค. ์ฌ๋์ ํ๋์ ์ดํดํ๊ณ ์์ ํ๋๋ฐ ๊ฐ์ฅ ์ ์ฉํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค. ๋ํ Causal insight ๋ ์ง์ ์ ์ผ๋ก action ์ด ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ๊ฐ์ฅ ์ค์ํ ์ธ์ฌ์ดํธ์ด๊ธด ํ๋, ๋ํ ๋ฐํ๋ด๊ธฐ ๋งค์ฐ ์ด๋ ต๊ณ ๋น์ผ ๊ณผ์ ์ด๊ธด ํ๋ค.
โฏ Data-Driven Behavior Change Framework
• Inference based on Data → Behavior change → Metric Growth
โช ๋นจ๊ฐ์ : ์ ๋ฐ์ดํฐ์์ ํจํด์ ์ฐพ๊ณ ๊ฐ์ค์ ์ธ์ฐ๋ ๊ณผ์
โช ํ์ : ๊ฐ์ค์ ์๋ฆฝํ ์ดํ์, ์คํ/์ธ๊ณผ๊ด๊ณ/์์ธก ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ๋ฑ์ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๊ฐ์ค์ ๋ํ ๊ฒ์ฆ์ ์งํํ๊ณ , ๊ฒ์ฆ๋ ์ธ์ฌ์ดํธ๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ด๋ฅผ ๋ฐ์ (Action ๋ ธ๋์) ํ๋ค. ๊ฐ๋ น ํ์ , ์๋ก์ด ๊ธฐ๋ฅ ์ถ์, ์ด๋ฒคํธ, ํ๋ก๋ชจ์ ๋ฑ์ด ํด๋นํ๋ค.
โฏ What else is important in Product analytics?
• Product analytics ๋ ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ํ๋๋ง์ผ๋ก ์๋ํ์ง ์๊ณ ์ค์ํ ์์ญ๋ค์ด ๋ง๋ค.
โด Mixed Methods : ์ ๋๊ณผ ์ ์ฑ์ ๊ฒฐํฉํ๋ ํผํฉ ๊ฒ์ฆ๋ฒ์ผ๋ก ๋ฐ์ดํฐ ๋ถ์ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ค๋ช ๋ ฅ์ ๋ํ ์ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ด๋ค. ๋ณตํฉ์ ์ด๊ณ ํ์ ๊ฐ๋ฅํ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ป์ ์ ์๋ค๋ ์ฅ์ ์ด ์๋ค. ์คํฌํฐํ์ด ์ธ์ฌ์ดํธ ํ, ๋๋ฆฌ๋ฒ๋ฆฌ ํ์ด๋ก ๋ฑ ์ฃผ์ ๊ธฐ์ ์ด ์ฌ์ฉํ๊ณ ์๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค.
โต ์กฐ์ง์ ๋ฐ์ดํฐ ํ์ฉ ๋ฌธํ ๋ฐ ๋ฐ์ดํฐ ์ฑ์๋ (Data Governance, Data Culture)
• ๊ฒ์ฆ๋ ์ธ์ฌ์ดํธ๊ฐ ์๋ค๊ณ ํ์ฌ ๋ฐ๋ก Action ์ ์คํํ ์ ์๋ ๊ฒ์ ์๋๋ค. ์กฐ์ง์ด ์ผ๋ง๋ ๋ฐ์ดํฐ ํ์ฉ์ ์ต์ํ์ง, ๋ฐ์ดํฐ ๋ฌธํ๊ฐ ์ ๋ง๋ค์ด์ ธ ์๋์ง์ ๋ฐ๋ผ ๋ฌ๋ผ์ง๋ค.
โก ํด์ธ ํํฌ ๊ธฐ์ ๋ฐ ๋ฐํ์ ์ฌ๋ก : Causal inference application cases
โฏ ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ์ ์ฉ ์ํฉ (A/B ํ ์คํธ ์ ์ธ)
• ํ์ ์์ ๋ง์ฃผ์น๋ ๋ฌธ์ ์ํฉ์ ๋ถ๋ฅ
โฏ A/B ํ ์คํธ๊ฐ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ ๋
• ๋ถ๊ฐ๋ฅํ ์ด์ - ์ค๊ณ์ ์ฐจ์ : Spillover effect ๊ฐ ๋ฐ์ํ ๋, A/B ํ ์คํธ๋ฅผ ํ๊ธฐ๊ฐ ์ด๋ ต๋ค.
โช ์คํ๊ตฐ์ ๊ฐํด์ง ์ฒ์น ์์ฒด๊ฐ ๋์กฐ๊ตฐ์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น ์ ์์ ๋
• ๋ถ๊ฐ๋ฅํ ์ด์ - ์ํฉ์ ์ฐจ์
โด TripAdvisor ์ฌ๋ก(IV) : Tipadvisor Plus ๋ฉค๋ฒ์ญ ๊ฐ์ ์ด ์๋น์ค ๊ด์ฌ์ ์ด๋ค ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋์ง ์ดํด๋ด
• DRIV : ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ์ ๋จธ์ ๋ฌ๋์ ์ ์ฉ
• ์ A/B ํ ์คํธ๊ฐ ๋ถ๊ฐ๋ฅ ํ๋
โจ ๋ฉค๋ฒ์ญ ๊ฐ์ ์ ์ ์ ๋ฏธ๊ฐ์ ์ ์ ๋ฅผ ๋จ์ํ ๋น๊ตํ๊ธฐ์๋, ์ ์ ์ ์ ํธ๋๊ฐ Confoundness ๋ก ์์ฉํ๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ด๋ ต๋ค. ๋ํ A/B ํ ์คํธ๋ฅผ ์งํํ๋ค๊ณ ํ์ ๋, Imperfect Compliance ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์ํ๋ค.
โช ๋ฐ๋ผ์ ์ผ๋ฐ์ ์ธ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ์ ์ ์ฉํ๊ธฐ ์ด๋ ต๊ธฐ ๋๋ฌธ์ "A/B ํ ์คํธ์ ์คํ๊ตฐ, ๋์กฐ๊ตฐ ํ ๋น ์ฌ๋ถ๋ฅผ ๋๊ตฌ๋ณ์๋ก ํ์ฉํด ์๊ณ ์ ํ๋ ์ธ๊ณผ๊ด๊ณ๋ฅผ ์ถ์ ํ ์ ์๊ฒ ํ๋ ๋ฐฉ์" ์ธ Recommendation A/B test ๋ฅผ ์ ์ฉํ๊ฒ ๋์๋ค.
• Recommendation A/B Test ์ ์ฉ ์ค๋ช
โช ๊ณผ๊ฑฐ ์คํ์ ๊ฐ์ค : ์๋กญ๊ณ ๋ ๋น ๋ฅธ ๋ฉค๋ฒ์ญ ํ์๊ฐ์ ๊ณผ์ ์ด ์ ์ ์ ๋ฆฌํ ์ ์ ํฅ์์ํค๋๊ฐ? (๋ชฉํ ์งํ : ์ ์ ๋ฆฌํ ์ )
โช ๋๊ตฌ๋ณ์์ ๊ธฐ๋ฅ : ๋๊ตฌ๋ณ์๋ฅผ ํตํด ์์ธ๋ณ์์์ ๋ด์์ฑ (Counfoundness, selection bias, error term ๊ณผ ๊ด๊ณ๋ฅผ ๊ฐ์ง) ์ ๊ฐ์ง๋ ๋ถ๋ถ์ ์๋ผ๋ด๊ณ , ์ธ์์ฑ์ ๋ง์กฑํ๋ ๋ถ๋ถ์ผ๋ก๋ง ๊ฒฐ๊ณผ ๋ณ์๋ฅผ ์์ธกํ๋ ๋ฉ์ปค๋์ฆ
• ๋๊ตฌ๋ณ์์ ์กฐ๊ฑด
โช ๋ง์ฝ Tripadvisor ์ฒ๋ผ Randomness ๊ฐ ์๋ IV ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ๋ค๋ฉด, Golden standard ๋ก 2,3 ๋ฒ ์กฐ๊ฑด์ ์ง๊ด์ ์ผ๋ก ๋ง์กฑํ๋ค. ์ฒซ๋ฒ์งธ Relevance ๊ฐ์ ์ 1st stage regression ์์ F-statistic > 10 ์ด๋ฉด ๊ฐ์ ์ ๋ง์กฑํ๋ค๊ณ ๋ณผ ์ ์๋ค.
โต Roblox ์ฌ๋ก (IV) : ๋ก๋ธ๋ก์ค ์๋ฐํ ์ต์ ๊ฒฝํํ๋ฉด, ์ปค๋ฎค๋ํฐ๋ฅผ ๋ ๋ง์ด ์ฌ์ฉํ ๊น
• Recommendation A/B test ์ IV, 2SLS ๋ถ์์ ํตํด ์๋ฐํ์ต์ด ์ฒด๋ฅ์๊ฐ์ ์ฃผ๋ ์ธ๊ณผํจ๊ณผ๋ฅผ ์ ๋ํ ํ ์ ์์๊ณ , 1์ฃผ ์ด๋ด๋ก ๊ฐ์ ํ ์ ๊ท ์ ์ ์๊ฒ์ ๋ ํฐ ์ํฉํธ๊ฐ ์์์ ๋ฐ๊ฒฌํ๋ค.
• A/B test ๊ฐ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ ์ด์ : ์ํฉ์ ์๋ฐํ์ต์ด ์ ์ ๊ฒฝํ์์ ๋งค์ฐ ์ค์ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ผ๋ถ ์ ์ ์๊ฒ๋ง ์ ๊ณตํ์ง ์๋ ๊ฒ์ ๋ถ๊ฐ๋ฅ ํ๊ณ , ์ค๊ณ์์ผ๋ก๋ ์๋ฐํ์ต์ด ๊ตฌ๋งค์์ ํ๋งค์๊ฐ ๊ณต์กดํ๋ ๋ง์ผํ๋ ์ด์ค์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ spillover effect ๊ฐ ๋ฐ์ (ํน์ ์ฌ์ฉ์ ์งํฉ์ ์๋ฐํ์ต ํ๋์ ์ค์งํ๊ฒ ๋๋ฉด, ๋ง์ฝ ์ด ์ฌ์ฉ์๊ฐ ์ ๋ฌ์๊ฑฐ๋ ๊ตฌ๋งค์์์ ๋, ๋ค๋ฅธ ์ฌ์ฉ์๋ ๊ตฌ๋งค๋ฅผ ๋ชปํ๊ฑฐ๋ ํ๋งค๋ฅผ ๋ชปํ๋ ๋ฑ์ ๊ธฐํ ์ํฅ์ ๋ผ์น ์ ์๋ค) ํ ์ ์๋ค.
• Recommendation A/B test ์ ์ฉ ์ค๋ช
โช ๋ถ์ ์์ ์ผ๋ก๋ถํฐ 1๋ ์ ์๋ฐํ ์ต์ "Recommended for you" ๋ผ๋ ํผ์ฒ๋ฅผ ์ถ๊ฐํด A/B ํ ์คํธ ์งํ
โช "Recommended for you" ํผ์ฒ๋ ์๋ฐํ ์ต ์ฒด๋ฅ์๊ฐ์ ํฐ ์ฆ๊ฐ ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ค : F-stat > 15000 : First stage regression ์์ F-stat ์ด 10์ ๋๋ ์ถฉ๋ถํ ํฐ ์ ์ด๋ฉด์ Randomness ๋ฅผ ๊ฐ์ง๋ ๋๊ตฌ๋ณ์์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์คํ๊ตฐ ๋์กฐ๊ตฐ ์ฌ๋ถ๋ ๋๊ตฌ๋ณ์๋ก์์ ์กฐ๊ฑด์ ๋ง์กฑํ๊ฒ ๋๋ค.
โช "Recommended for you" ์คํ ์ฌ๋ถ (Z) ๋ ๋๊ตฌ๋ณ์ ์กฐ๊ฑด์ ๋ชจ๋ ๋ง์กฑํ๋ฏ๋ก, ์๋ฐํ ์ต ์ฒด๋ฅ ์๊ฐ (X) ์ด ์ปค๋ฎค๋ํฐ ์ฒด๋ฅ์๊ฐ (Y) ์ ๊ฐ์ง๋ ์ธ๊ณผ์ ๊ด๊ณ๋ฅผ direct A/B ํ ์คํธ๊ฐ ์๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก๋ ์ถ์ ํ ์ ์๊ฒ ๋์์
โฏ A/B ํ ์คํธ ๊ธฐ๋ฐ ์ถ๊ฐ์ ์ธ ์ธ์ฌ์ดํธ๋ฅผ ๋์ถํ ๋
โด QANDA ๊ด๊ณ ์ฌ๋ก (IV) : ์ฝด๋ค ์ธ์ฑ ๊ด๊ณ ํํ๋ณ ์กฐํ๊ฐ ์ ์ ๊ฒฝํ์ ์ด๋ค ์ํฅ์ ์ค๊น?
• ์ฝด๋ค ์๋น์ค์ ๋ํ ๊ฐ๋ตํ ์ค๋ช : AI ํ์ด ๊ฒ์ ๊ต์ก์ฑ
• IV ์ 2SLS ๋ฅผ ์ฌ์ฉํ์ฌ ๋ถ์ํ ๊ฒฐ๊ณผ, ๋ฆฌ์๋ > ์ ๋ฉด > ๋ค์ดํฐ๋ธ ๊ด๊ณ ์์๋ก ์ ์ ์ ๋ฆฌํ ์ ์ ๋ ํฐ ์ ํด๋ฅผ ๊ฐํจ
• ์ ๋๊ตฌ๋ณ์๋ฅผ ํ์ฉํ์๊น : ์งํ๋ ์คํ ์ค๊ณ
โช ๋น ๋ฅธ ๊ธฐ๊ฐ ๋ด์ ๊ด๊ณ ๋งค์ถ์ ๋ํ ์ต์ ํ๊ฐ ์ด๋ฃจ์ด์ ธ์ผ ํ๋ ์ํฉ์ด๋ผ, ์ฃผ์ด์ง ์๊ฐ ๋ด์ ์ต๋ํ ๋ง์ ์กฐํฉ์ ์คํํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํ์
โช ์ฌ์ฉ์์๊ฒ ์ค์ ๋ก ์งํ๋ ๊ด๊ณ ๋ '๋จ์ผ ๊ด๊ณ ์ง๋ฉด๊ณผ ํํ' ๊ฐ ์๋๋ผ '๋ณตํฉ์ ์ธ ๊ด๊ณ ์ง๋ฉด๊ณผ ํํ' ๋ก, ์คํ์ ๋ชฉ์ ์ ์ค์ ๋ก ์งํ๋ ๋ณตํฉ์ ์ธ ๊ด๊ณ ๊ฐ ARPU, Retention ์ ์ฃผ๋ ์ํฅ์ ์ธก์ ํ๋ค. ํน์ ๊ด๊ณ ํํ์ ๊ฒฝ์ฐ, ์ง๋์น๊ฒ ๋จ๊ฐ๊ฐ ๋ฎ์ ๋จ๊ฐ ๋์ ํํ์ ์ด๋์ ๋ ์์ด์ฃผ์ด์ผ ํ๋ค.
โช ํ๋ ํน์ ์กฐ๊ฑด์ ๋ฌ์ฑํ๋ฉด, ํํ B, ํํ C ๊ด๊ณ ๋ฅผ ๋ณด์ฌ์ค ์ ์๋ค : Imperfect Compliance ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋ฐ์
• ๋๊ตฌ๋ณ์ ํ์ฉ๊ณผ ์กฐ๊ฑด ๋ง์กฑ โญโญ
• ๋ค๋ฅธ ๊ด์ ์์์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ๋ณด์ถฉ : ๋ถ์์ ๋ง์น๊ณ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์ ๋ฌํ ๋, ๋ค๋ฅธ ๊ด์ ์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ๋ณด์ถฉํด์ ์ ๋ฌํ๋ค.
โช ์ด๋ค ํํ์ ๊ด๊ณ ๊ฐ ๊ฐ์ฅ ์ ์ ์ ๊ฒฝํ์ ์ ํดํ ๊น : ๊ด๊ณ ํํ, ์ง๋ฉด์ ๋ฐ๋ฅธ "์ ์ ์ ์ ํธ๋ ์๋ฒ ์ด ๊ฒฐ๊ณผ" ๋ฅผ ๋ณดํ์ด ์ ๋ฌ
โช ๋ฆฌ์๋ ํํ, ์ง๋ฉด์์ ๊ฐ์ฅ ๋ฎ์ ์ ํธ๋๋ฅผ ๋ณด์
• ํ๊ณ์
โช ์ค์ ์ปค๋ฎค๋์ผ์ด์ ๊ณผ์ ์ ์์ด ์์ฌ๊ฒฐ์ ๊ถ์์๊ฒ ๋๊ตฌ๋ณ์๋ผ๋ ๊ฐ๋ ์์ฒด๋ฅผ ์ ๋ฌํ์ง ๋ชปํจ. ๊ทธ๋ฌ๋ ๊ด๊ณ ํ๋์ ์กฐ์ ํ๋ ์ก์ ์ผ๋ก ์ค์ ์ด์ด์ก์์
โช Linear Probability Model (LPM) ์ผ๋ก ๊ตฌ์ฑํ์ ๋ ๊ณ์์ ๋ํ ์ ๋ํ๊ฐ ์ง๊ด์ ์ด์ง ๋ชปํ๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ์์์
โต Uber Eats ๊ด๊ณ ํ๊ฒํ ์ฌ๋ก (Uplift) : Uber eats ์ ์์ฐ ํ์ ์ต์ ์ ๊ด๊ณ ํจ์จ์ ๋ด๋ ค๋ฉด?
• ์์ฐ ํ์์ ์ ์ ํ ๊ด๊ณ ํ๊ฒํ ์ ํ๊ธฐ ์ํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฐพ๊ณ ์ ํจ
โช ์ฐ๋ฒ์์ ๋ง๋ CausalML (๋จธ์ ๋ฌ๋์ ์ ๋ชฉํ ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ) ์ด๋ผ๋ ๋ชจ๋ธ์ ์ฌ์ฉ : ๋ชจ๋ธ๋ง์ ํตํด Policy ๋ฅผ ๊ตฌํ๊ณ , ๊ตฌํ policy ๋ฅผ ๋ฐํ์ผ๋ก ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ์์ํจ
• Uplift Modeling
โช Persuadables : ๊ด๊ณ ๋ฅผ ํ์ง ์์ ๋ ์ฐ๋ฒ์ด์ธ ๋ฅผ ๊ตฌ๋งคํ์ง ์๋ค๊ฐ, ๊ด๊ณ ๋ฅผ ํ๋ฉด ๊ตฌ๋งคํ๋ ์ฌ๋์ ๊ฒฝ์ฐ ๊ฐ์ ์ด ํ์ํจ
โช Uplift Modeling ์ ๊ด์ธก ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ฐ์ง๊ณ ATE (average treatment effect) ๋ฅผ ๊ตฌํ ๋ฟ ์๋๋ผ ์ค์ ๋น์ฆ๋์ค ๊ฐ์น๋ฅผ ๊ทน๋ํ ํด์ค ์ ์๋ ๊ธฐ๋ฒ์ด๋ค. ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ๊ณ์ธตํํ์ฌ ๊ฐ ๊ณ์ธต ๋ด์์ CATE ๋ฅผ ML ์ ํตํด ์ถ์ ํ๋ค. ์ด๋ค ๊ณ์ธต์์ ์ฒ์น์ ํจ๊ณผ๊ฐ ๊ทน๋ํ ๋๋์ง ์ฐพ์ ์ ์๋ค.
โช Experiment Setup : ๊ด์ธกํ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ Treatment ์ Control ๋ก ๊ตฌ์ฑํ๋ ๊ณผ์
โฏ ์ด๋ฏธ ๋ง๋ค์ด์ง ๊ฒฐ์ ๋ฐ ์ ํ์ ๋ํ ํจ๊ณผ๋ฅผ ๊ฒ์ฆํ ๋
โด QANDA ํด์ฆ ์ฌ๋ก (DiD) : ์ฝด๋ค ํด์ฆํด์ฆ ๊ธฐ๋ฅ์ ์ฌ์ฉํด๋ณด๋ฉด, ๋ค์ ๋ฐฉ๋ฌธํ๊ณ ์ถ์ด์ง๊น?
• ๊ฒฐ์ ๊ถ์, PM, PO ๋ฑ ๊ธฐํ ๋ถ์์์ ๋น์ ์ธ๋ถ ๋ง์ผํ ์์ฒญ์ ์ํด A/B ํ ์คํธ๋ฅผ ์งํํ ์ ์์์ง๋ง, ์ฑ์ ๊ธฐ๋ฅ ์ค ํ๋๊ฐ ์ ์ ์ ๋ฆฌํ ์ ์ ์ผ๋ง๋ ๋์๋์ง ํจ๊ณผ๋ฅผ ์๋ ค๋ฌ๋ผ๊ณ ๋ถํํ๋ค. ๊ธ๋ก๋ฒ ํ์ฅ์ ๋ํ ์์ฌ๊ฒฐ์ ์ํฉ์ด ์๊ณ , ์์ฌ๊ฒฐ์ ์ํฉ์ ์ํ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ๋ง๋ จํ๊ธฐ ์ํด ํด๋น ์์ฒญ์ด ์จ๋ค.
• ์ฝด๋ค์ ํด์ฆํด์ฆ ๊ธฐ๋ฅ์, ๋ง์ ๊ธฐ์ ๋ค์ด ์ฌ์ฉํ๋ ์ํผ์ฑ ๊ธฐ๋ฅ๊ณผ ๋ง๋ฌผ๋ฆด ์ ์๋ค : ๊ธฐ๋ฅ์ ๋๋ฆฌ๋๊ฒ ์๊ฐ ํ์ฑ ์ฌ์ฉ์ ์ฑ์ฅ์ ๋์์ด ๋ ๊น?
โช ์ํผ์ฑ๋ค์ด ๊ธฐ๋ฅ์ ํ๋์ฉ ์ถ๊ฐํ๋ ๊ฒ์ด, ์กฐ์ง์์ ๋ณด๋ ๊ฐ์ฅ ํฐ ๋จ์์งํ์ ์ฑ์ฅ์ ์ด๋ป๊ฒ ๋์์ด ๋๋์ง๊ฐ ๊ณตํต์ ์ผ๋ก ๊ถ๊ธํ ๋ฌธ์ !
โช ์ฝด๋ค์ ํด์ฆํด์ฆ ๊ธฐ๋ฅ์ด ์๊ฐ ํ์ฑ ์ฌ์ฉ์ ์ฑ์ฅ์ ์ด๋ป๊ฒ ๊ธฐ์ฌํ๋์ง ํ์ธํ์ฌ, ๊ธ์ ์ ์ผ๋ก ๊ธฐ์ฌํ๋ค๊ณ ํ๋ฉด ๋ค๋ฅธ ๊ตญ๊ฐ์ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋์ ํ์ฌ ์ ์ฒด์ ์ธ ์๊ฐ ํ์ฑํ ์ฆ๋๋ฅผ ๋ ธ๋ ค๋ณผ ์ ์๋ค.
• ๊ฒฐ๊ณผ
• Matching
โช ํด์ฆํด์ฆ ๊ธฐ๋ฅ์ ๋์กฐ๊ตฐ ์์ด ๋ฐฐํฌ๋์๋ ์ํฉ์ด์๊ธฐ ๋๋ฌธ์, ๋์กฐ๊ตฐ์ฒ๋ผ ์ฌ์ฉํ ์ ์๋ ์ง๋จ์ ์ฐพ์ ํต์ ์ง๋จ์ผ๋ก ๊ฐ์ ํ๊ธฐ ์ํด Look forward matching ์ ์ฌ์ฉํ์๋ค.
โช Adoptoin Timing (๊ธฐ๋ฅ ์ต์ด์ฌ์ฉ) ์ ํ์ฉํด ๋ถ๋ฅํ๋ ๋ฐฉ์์ผ๋ก, ํ์ด๋ฐ์ ์กฐ๊ธ ๋ฆ์ง๋ง ์ด์ฐจํผ ์ฌ์ฉํ ์ ์ ๋ค์ด๋ ๋ค๋ฅธ ํน์ฑ์ด ๋์ผํ ๊ฒ์ด๋ผ ๊ฐ์ ํ๋ค.
โช Retention ์ ์ธก์ ํ๋ ๊ธฐ๊ฐ์ DiD ์ด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ๊ธฐ๋ฅ ์ถ์ ์ 3๊ฐ์ ํ 3๊ฐ์๋ก ์ด 6๊ฐ์์ด๋ค.
• DiD
โช ๊ธฐ๋ฅ ์ถ์ ์ดํ์ ์คํ๊ตฐ์์ ์ฝ๊ฐ์ ์ฆ๊ฐ๋ฅผ ๋ณด์๋๋ฐ, ์ ๋ํ๋ฅผ ํ์ ๋ ์ฝ 4%p ์๋ค.
โช ํ๋ฐ๋ถ์๋ ํญ์ด ๋จ์ด์ง๋๋ฐ, ์ดํ ๊ธฐ๊ฐ์๋ ์ค๋ ์ฐํด๋ก ํด์ฆํด์ฆ๋ฅผ ์ด์ํ์ง ์์๋ ์ ๋ฑ์ด ์์๋ค.
• ํ๊ณ์
โช Confounder : Look-forward matching (๊ธฐ๋ฅ ์ต์ด์ฌ์ฉ์ ๊ธฐ์ค์ผ๋ก ์คํ/ํต์ ์ง๋จ์ ๊ฒฐ์ ) ์์ ์คํ๊ตฐ๊ณผ ํต์ ์ง๋จ ์ฌ์ด์ ์ฐจ์ด๋ฅผ ์ค ์ ์๋ ๋ณ์๋ฅผ ์๊ฐํด๋ณด์์ ๋, (๋ฆ๊ฒ ๊ฐ์ ํ ์ ์ ๊ฐ ๊ธฐ๋ฅ ์ต์ด์ฌ์ฉ ๊ธฐ์ค๋ ๋ฆ์ถฐ์ง ์ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์) ๊ฐ์ ์ผ ๋ถํฌ๊ฐ ๋ค๋ฅผ ์ ์์ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จํ์๋ค. ์ค์ ๋ก ํ์ธํด ๋ณธ ๊ฒฐ๊ณผ '๊ธฐ๋ฅ์ถ์์ผ-๊ฐ์ ์ผ' ์ ํ๊ท ์ ๋ ๊ทธ๋ฃน๊ฐ ๋น๊ตํ๋๋ ํ๊ท 500~600์ผ๋ ์ค์ผ์ผ์์ 7์ผ์ ๋ ์ฐจ์ด๊ฐ ์กด์ฌํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ํด๋น ์ํฅ์ ๋ฏธ๋ฏธํ ๊ฒ์ผ๋ก ํ๋จํ๋ค.
โช Sensitivity test (ํน์ ๋ณ์ ๋๋ ๊ฐ์ ์ด ์ธ๊ณผ๊ด๊ณ ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ง๋ ํฐ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๋์ง๋ฅผ ํ๊ฐ : ๋ณ์์ ๊ฑฐ, ๋ณ์์กฐ์, ์ ํํ) ์ ๋ํ ๊ณ ๋ฏผ๊ณผ ์คํ์ด ๋ถ์กฑํ๋ค.
โช 1์์ ์คํ๊ตฐ์ Weekly Retention ์ด ๊ฐ์ํ๋ ๊ฒฝํฅ์ ํด์ฆํด์ฆ ์ด์ ํ๋ ๋ณ๊ฒฝ, Novelty Effect ์ธ๋ก ๋ค๋ฅธ ์ค๋ช ํ ์ ์๋ ์์ธ์ ์ฐพ๊ธฐ ์ด๋ ค์ ์
โต QANDA ํด์ฆ ์ฌ๋ก (Causal Impact) : โด ๋ฌธ์ ๋ฅผ ๋ค๋ฅธ ๋ฐฉ์์ผ๋ก ํ์ด๋ณด์
• Synthetic Control ๊ณ์ด์ Google Causal Impact ๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ ์ฌ์ฉ : Causal Impact ๋ ํ ์ํ๋ก์ฐ์ BSTS ๋ฅผ ํต์ฌ ์์ธก ๋ชจ๋ธ๋ก ํ์ฉํ๋ค.
• ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ผ๋ก ํด์ฆํด์ฆ ๊ธฐ๋ฅ ์ถ์์ผ ์ดํ ํ๊ท ์ ์ธ MAU ์ฆ๊ฐ๋ 2.13% ์์ ์ ์ ์์๋ค.
• Causal Impact
โ Counterfactual Data ๋ฅผ ์์ธกํ๋ ๊ตฌ๊ธ ๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ
โ ๋์กฐ๊ตฐ์ผ๋ก ํ์ฉํ ์ ์๋ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์๋ ์ํฉ์์, Treatment (์ด๋ฒคํธ) ์ด์ ์ ๋ฐ์ดํฐ๋ค์ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก ์ด๋ฒคํธ ์ดํ ๊ธฐ๊ฐ์ ์ด๋ฒคํธ๊ฐ ์์์ ๊ฒฝ์ฐ์ y ํ๋ฆ์ ์์ธกํ๋ค. ์์ธก๋ y์ ํ๋ฆ์ด ๊ณง synthetic control ๋ก ๊ฐ์์ ๋์กฐ๊ตฐ์ผ๋ก ์ฌ์ฉํ๋ค. ์ค์ ๋ฐ์ดํฐ(์คํ๊ตฐ) - ๊ฐ์์ ๋์กฐ๊ตฐ = ์ด๋ฒคํธ๋ฅผ ํตํ ์ธ๊ณผํจ๊ณผ๋ฅผ ์ถ์ ํ๋ค.
โ Causal Impact ๋ชจํ์, ์์ธก๋ชจ๋ธ์ ๋์ ํ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ true model ์ด๋ผ๋ ๊ฒ์ด ์์ด์ ๋ชจํ์ ์ ์ค๊ณํ๊ณ ๊ฒ์ฆํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํ๋ค. ์ด๋ ๊ณต๋ณ๋ ๋ณ์๋ฅผ ์ค์ ํ๋ ๊ฒ์ด ์ค์ํ๋ฐ, ์ด๋ฒคํธ ์ดํ y์ ์์ธก์ ์์ด์ ์ด๋ฒคํธ ์ด์ ์ y์ ์๊ด์ด ๋์ ๊ณต๋ณ๋ ๋ณ์๋ค์ ์ฐพ๊ณ , ๊ฒ์ฆํ๋ ๊ณผ์ ์ด ์ค์ํ๋ค.
โช ์คํ์์ y๋ฅผ daliy MAU ๋ก ๋๊ณ y์ ํ๋ฆ๊ณผ ์ ์ฌํ๋ฉด์ ๋ฐ๋์ ์ด๋ฒคํธ์ ์ํฅ์ ๋ฐ์ง ์๋ ๋ณ์๊ฐ ๊ณต๋ณ๋ ์กฐ๊ฑด์ ํด๋นํ๋ค. ๋ฐํ์๋ ์ด๋ฒคํธ ์ด์ ์ y์ ์๊ด๊ณ์๊ฐ 0.6์ด์์ธ ๋ณ์๋ง ์ฌ์ฉํ๋ค.
โ seasonality ๋ฅผ ๋ฐ์ํ ์ ์๊ณ ํ๋์ด ๊ฐ๋ฅํ Prophet ์ด๋ผ๋ ํจํค์ง๋ฅผ ํจ๊ป ํ์ฉํ์ฌ, BSTS ์ Prophet ์ y๊ฐ์ด ์ ์ฌํด์ง ์ ์๊ฒ, ๋ํ ๊ฐ ๋ชจ๋ธ์ด ์ด๋ฒคํธ ์ด์ y ๋ฐ์ดํฐ์ ๋ํด ์ค๋ฒํผํ ๋์ง ์๋๋ก ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ค์ ์กฐ์ ํ๋ค.
• ์ถ๋ก ๊ฒฐ๊ณผ : BSTS
โช Timepoint : ์ถ์ ์ด๊ธฐ์๋ ์์นํ์ง๋ง, 1์์ด ๋์ ์์ ๋ถํฐ๋ ๊ฐ์, DiD ์ ๊ฒฝํฅ๊ณผ ๋น์ท
โช event ๋์ : ์ถ์ ํ์ 5๊ฐ์ ๊ฐ๋์ MAU ์ + ํจ๊ณผ๋ฅผ ์ค๋ค๊ณ ๋ณผ ์ ์๋ค.
• ์ถ๋ก ๊ฒฐ๊ณผ : BSTS + Prophet
• ํ๊ณ์
โ Quasi-experiments ๋ฐ Counterfactuals ์ ํ๊ณ์
โช ํน์ ์๊ธฐ๋ฅผ ๊ธฐ์ ์ผ๋ก ์ด๋ฒคํธ ์ ํ์ ์ธ๊ณผํจ๊ณผ๋ฅผ ์ธก์ ํ๋ฏ๋ก ๊ธฐ๋ฅ์ถ์ ๋ฟ ์๋๋ผ ์ด ์์ ์ ์ฌ๋ฌ๊ฐ์ง ์ด๋ฒคํธ ๋ฐ ๋ค๋ฅธ roll out, A/B ์คํ์ ํจ๊ณผ๋ ๋ฐฐ์ ํ ์ ์์
โช y์ ์ํฅ์ ๋ฏธ์น๊ธฐ ์ด๋ ค์ธ ์ ๋๋ก ์์ ํจ๊ณผ๋ ๊ฐ์งํ๊ธฐ ์ด๋ ค์
โช ๋ชจ๋ ๊ฒ์ ํฐ ๋จ์๋ก ๋ฌถ์ด ๋ณด๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ ์ ๋จ์์ ํจ๊ณผ๋ก๋ ํ๊ณ ๋ค ์ ์์
โ Causal Impact ๋ฅผ ์ฌ์ฉํจ์ ์์ด ํ๊ณ์
โช ์ฑ๋ฅ์ด ์ข์ Prophet ํจํค์ง์ ์ถ์ธ๋ฅผ ์ ์ฌํ๊ฒ ๊ทธ๋ฆฌ๋๋ก ํ๋ผ๋ฏธํฐ๋ฅผ ๋ฐ๊ฟ๋ณด์ง๋ง, ๊ฒฐ๊ณผ์ ์ ๋ขฐ์ฑ์ ๋์ฌ์ค validation ์ผ๋ก๋ ์ถฉ๋ถํ์ง ์๋ค๊ณ ์๊ฐ
โช Causal Impact ๋ผ์ด๋ธ๋ฌ๋ฆฌ ์์ฒด์ ์ผ๋ก ์ ๊ณตํ๋ Sensitivity analysis ๊ฐ ์์ด ์ด๋ป๊ฒ ์ฐ๊ฒฐํ ์ ์์์ง ์ฃผ์ด์ง ์๊ฐ ๋ด์ ํด๋ต์ ์ฐพ์ง ๋ชปํ๋ค๋ ์
โฏ ์งํ๋ A/B ํ ์คํธ์ Bias ๋ฅผ ๋ณด์ ํ ๋
• A/B ํ ์คํธ์์๋ pre-experiment bias ๊ฐ ๋ฐ์ํ ์ ์๋ค.
• Pre-experiment bias : ์คํ ์ด์ ์ ๊ทธ๋ฃน๋ค์ด ๋ณธ๋ ๊ฐ์ง๊ณ ์๋ ์ฐจ์ด
โข Challenges in Applications
โด ๋ฐ์ดํฐ ์์ง ๋ฐ ๋ถ์๋จ๊ณ์์ ๋ฐ์ํ๋ ์ด๋ ค์
• ์์ง๋ raw data ๊ฐ ์ ๋ขฐ ๊ฐ๋ฅํ๋ฉฐ ์จ์ ํ ์ํ์ฌ์ผ ํ๋ค๋ ๊ฒ
• ๊ฐ์ค์ ์ธ์ฐ๋ ๊ณผ์ ์ ์ฌ๋ฐ๋ฅธ metric ์ ๋ชฉํ๋ก ์ผ๋ ๊ฒ : ์ค์ ์ฌ์ฉ์์ ํ๋๋ณํ๋ฅผ ์ ๋ฐ์ํ๋ ๊ฒ์ธ์ง ๊ณ ๋ฏผํ๋ ๊ฒ์ด ํ์ โจ Domain Knowledge ๊ฐ ๋งค์ฐ ์ค์!
โต ๊ฒ์ฆ๊ณผ ์ปค๋ฎค๋์ผ์ด์ ๋จ๊ณ
• ์ ํด์ง ์๊ฐ ๋ด์ ์ ๋ขฐ๋ ๋์ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ๋์ถํ๋ ๊ฒ : ๊ฐ์ ์ ํต๊ณ์ or ์๊ฐ์ or ์ง๊ด์ ์ผ๋ก ๊ฒ์ฆํ๋ ๊ฒ๋ ์ ํด์ง ์๊ฐ ๋ด์์ ํด๊ฒฐ๋์ด์ผ ํจ
โช ์กฐ๊ฑด์ ๋ง์กฑํ๊ธฐ ๋น๊ต์ ์์ํ Randomness of IV (Recommendation A/B test), DiD ๋ฅผ ํ์ฉํ๋ ๋์ : ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ชจํ์ ๋ํ ๊ฐ์ ๊ณผ sensitivity test ๋ฅผ ํตํด ๊ฒ์ฆํ๋ ๊ด์ ์ ์ด๋ ค์
โช ์์ + ํ์ธ์ ๊ฒฝํ์ ๋ฐํ์ผ๋ก ์ํฉ์ ๋ง๋ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ํจํด์ ์ตํ Toolkit ์ ๊ตฌ๋นํด๋๋ ๊ฒ์ด ํ์
โช ๋ค์ํ ๊ด์ ์์ ๊ทผ๊ฑฐ๋ฅผ ๋ณดํ๋ ๊ฒ์ด ์ ๋ขฐ๋ฅผ ํ๋ณดํ๋๋ฐ์ ํจ๊ณผ์ : ๋ค๋ฅธ ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ๋ฐฉ๋ฒ๊ณผ ๊ฒฐํฉ, ์ ์ฌ ์คํ ๊ฒฐ๊ณผ, ์ฌ์ฉ์ ๋ฆฌ์์น ๊ฒฐ๊ณผ ๋ฑ
• ์์ฌ๊ฒฐ์ ๊ถ์๊ฐ ๋ฐฉ๋ฒ๋ก ๊ณผ ๊ฒ์ฆ ๋ด์ฉ์ ์ด๋์ ๋ ์ดํดํ ์ ์๊ฒ ๋๋ ๊ฒ
โฃ ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ์ ํตํด ํ๊ณ ์ถ์ ํฅํ ๊ณผ์ ๋ค
โด Input Metric - Output Metric ๊ฐ์ Causal ๊ด๊ณ์ ๋ํ ์ฆ๋ช
โต ํจ์จ์ ์ด๋ฉฐ ์ ๋ขฐ๋ ๋์ ์ธ๊ณผ๊ด๊ณ ๋ฐ๊ฒฌ ๋ฐฉ๋ฒ
โค Key Takeaways
๐ ์ฐธ๊ณ
'1๏ธโฃ AIโขDS > ๐ฅ Casual inference' ์นดํ ๊ณ ๋ฆฌ์ ๋ค๋ฅธ ๊ธ
[industry] ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ํ์ฉ : Best practice (0) | 2023.06.20 |
---|---|
[industry] ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ์์ ๋๋ฉ์ธ์ ์ญํ ๊ณผ ๊ต๋๋ณ์ ๋ณด์ (0) | 2023.06.15 |
์ธ๊ณผ์ถ๋ก ๊ณผ ๋ฐ์ดํฐ์ฌ์ด์ธ์ค (0) | 2023.05.12 |
[Causal ML] Causal inference ๊ณ ๋ ค๋ ์ฐ๊ณต ์ธ๋ฏธ๋ ๋ด์ฉ์ ๋ฆฌ (0) | 2023.05.07 |
[Causal ML] ๊ฐ์ฐ์๋ฃ ์ ๋ฆฌ (0) | 2023.05.06 |
๋๊ธ