๐ ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ๊ฐ์ธ ๊ณต๋ถ์ฉ ํฌ์คํธ ๊ธ์ ๋๋ค. ์ถ์ฒ๋ ์ฒจ๋ถํ ๋งํฌ๋ฅผ ์ฐธ๊ณ ํด์ฃผ์ธ์!
โ The golden standard
• E(Y0 | T=0) = E(Y0 | T=1) ๋ฅผ ๋ง์กฑํ ๋ Bias ๊ฐ ์๋ค. ์ฆ, ํ๊ฒ๊ตฐ๊ณผ ๋์กฐ๊ตฐ์ด ์ฒ์น๋ฅผ ๋ฐ์ ๊ฒ์ ์ ์ธํ๊ณ ๋๋ฑํ๊ฑฐ๋ ์ ์ฌํ๋ฉด ์ธ๊ณผ๊ด๊ณ๊ฐ ์ฑ๋ฆฝํ๋ค.
• ์์ ๊ฐ์ ์ด๋ก ์ ๋ง์กฑ์ํฌ ์ฒซ๋ฒ ์งธ ๋๊ตฌ๋ก๋ Randomized experiments ๊ฐ ์๋ค. ๋ฌด์์ ์คํ์ Treatment Group๊ณผ Control group์ ๊ฐ๊ฐ์ธ์ ๋๋คํ๊ฒ ๋ถ๋ฐฐํ๋ ๋ฐฉ์์ด๋ค. ์ด๋ ์ฒ์น๋ฅผ ๋ฐ๋ ํ๊ฒ๊ตฐ์ ๋น์จ์ด ๊ผญ 50%์ผ ํ์๋ ์๋ค. ๋๋คํ๊ฒ ๋ถ๋ฐฐํจ์ผ๋ก์จ potential outcome ์ treatment ๋ก๋ถํฐ ๋ ๋ฆฝ์ ์ผ๋ก ๋ง๋ค์ด bias ๋ฅผ ์ ๊ฑฐํ๋ค.
• ๋ฌด์์ ์คํ์์๋ treatment ๊ฐ ์ฒ์น๊ตฐ๊ณผ ๋์กฐ๊ตฐ ๊ฒฐ๊ณผ ์ฌ์ด์์ ๋ฐ์ํ ์ ์ผํ ์ฐจ์ด๋ผ๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค.
โก In a school far, far away
• positive bias : treatment ๋ฅผ ๋ฐ๋ group ์ pre-treatment ์ํ๊ฐ ๋ ํฐ ๊ฒฝ์ฐ : E(Y0 | T=1) > E(Y0 | T=0)
โช ex. ๊ฐ๋ น ์จ๋ผ์ธ ์์ ์ ๋ฐ์ (→ treatment) ํ์๊ณผ ์คํ๋ผ์ธ ์์ ์ ๋ฐ์ ํ์ ๊ฐ ์ฑ์ ์ ๋น๊ตํ ๋, ์จ๋ผ์ธ ์์ ์ ๋ฐ์ ์ง๋จ์ด ๋ ์ํ๋ ํ์๋ค๋ง ๋ฐฐ์น๋์์ ์ ์๋ค.
• negative bias : treatment ๋ฅผ ๋ฐ์ group ์ pre-treatment ์ํ๊ฐ ๋ ์์ ๊ฒฝ์ฐ : E(Y0 | T=1) < E(Y0 | T=0)
โช ex. ๊ฐ๋ น ์จ๋ผ์ธ ์์ ์ด ๋ ์ ๋ ดํ์ฌ ๊ณต๋ถ ์ธ์ ๋ค๋ฅธ ์ผ๋ค์ ํด์ผํ๋ ๋ถ์ ํ์ง ์์ ํ์๋ค๋ก ๊ตฌ์ฑ๋์ด ์์ ์ ์๋ค.
• ์ฒซ๋ฒ์งธ ๊ทธ๋ฃน์ ํ์๋ค์ ๋๋ฉด ๊ฐ์๋ฅผ, ๋๋ฒ์งธ ํ์๋ค์ ์จ๋ผ์ธ ์์ ์, ์ธ๋ฒ์งธ ๊ทธ๋ฃน์ ํ์๋ค์๊ฒ๋ ํผํฉํ ์์ ์ ๋ฃ๋๋ก ๋๋ค ๋ฐฐ์ ์ ์งํํ์ฌ ํ๊ธฐ๋ง ์ํ ์ ์์ ๋ํด ๋๋ฉด ์์ (face_to_face)์ด ํ๊ท ์ฝ 78.55์ ์ธ์ ๋ฐํด, ์จ๋ผ์ธ ์์ (online)์ ๊ฒฝ์ฐ ํ๊ท 73.63์ ์ ๋ณด์ฌ์ฃผ๊ณ ์๋ค. (groupby, mean ํจ์ ์ฌ์ฉ) ๋ฐ๋ผ์ ์จ๋ผ์ธ ์์ ์ ATE ๋ ์ฝ - 4.91 ์ด๋ค. ์ฆ, ์จ๋ผ์ธ ์์ ์ ๋ฃ๋ ํ์๋ค์ ํ๊ท ์ ์ผ๋ก ์ฝ 5์ ๋ฎ์ ์ ์๋ฅผ ๋ฐ๋๋ค๋ ๊ฒ์ ์๋ฏธํ๋ค.
• ๋๋คํ๊ฐ ์ ์ด๋ฃจ์ด์ก๋์ง ํ์ธํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ฒ์น๋ฅผ ๋ฐ์ ๊ฒ์ด ์ ์ฒ๋ฆฌ ๋ณ์์์ ์ฒ์น๋ฅผ ๋ฐ์ง ์์ ๊ฒ๊ณผ ๋์ผํ์ง ํ์ธํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์์ ์์์์๋ gender, asian, hispanic, white ๋ณ์์์ ๊ทธ๋ฃน๊ฐ ๋น๊ต์ ๋น์ทํ ๊ฒฐ๊ณผ๊ฐ ๋ ธ์ค๋ ๊ฒ์ ํ์ธํด ๋ณผ ์ ์๋ค. black ๋ณ์์์๋ ๋ค๋ฅธ ๊ฒฝํฅ์ ๋ณด์ด๋๋ฐ, ์ด๋ ์ํ์ ๊ฐ์๊ฐ ์ฝ 400๊ฐ๋ก ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์์ ๋ณผ ์ ์๋ค. ํ๋ณธ์ด ํฌ๋ค๋ฉด ์ด๋ฌํ ์ฐจ์ด๋ ๋ง์ด ๋ฐ์ํ์ง ์๋๋ค.
โข The Ideal Experiment
• Randomised experiments, Randomised Controlled Trials: RCT ๊ฐ ์ธ๊ณผํจ๊ณผ๋ฅผ ํ์ธํ ์ ์๋ ๊ฐ์ฅ ์ ๋ขฐํ ๋งํ ๋ฐฉ๋ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ์ด๋ฌํ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋น์ฉ์ด ๋ง์ด ๋ค๊ณ , ๋น์ค๋ฆฌ์ฑ์ ๊ฐ์ง๊ฒ ๋ ์ ์๋ค.
โฃ The assignment mechanism
• Randomised experiments ์์ ๋๊ตฌ์๊ฒ ์ฒ์น๋ฅผ ์งํํ ๊ฒ์ธ๊ฐ๋ ์์ ํ ๋๋ค์ด๋ค.
• ๋ชจ๋ ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ๊ธฐ์ ๋ค์ ๋๊ตฌ์๊ฒ ์ฒ์น๋ฅผ ์งํํ๋์ง๋ฅผ ์๊ณ ์ถ์ด ํ๋ค. Assignment Mechanism์ ์ ์ดํดํ๊ฒ ๋๋ค๋ฉด ์ฒ์น๊ฐ ๋๋คํ์ง ์์๋ ์ธ๊ณผ์ถ๋ก ์ ์ ๋ขฐํ ๋ง ํ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทธ๋ฌ๋ ๋ฐ์ดํฐ๋ฅผ ์ดํด๋ณธ๋ค๊ณ ํด์ ์ด๋ฅผ ์ฝ๊ฒ ๋ฐ๊ฒฌํ๊ธฐ๋ ์ด๋ ต๋ค.
• ๋จธ์ ๋ฌ๋์ ์ ์ ํ ์์์ ๋ฐ๋ผ ๋ฒํผ๋ค์ ๋๋ฅด๋ ๊ฒ์ ๋ถ๊ณผํ์ง๋ง, ์ธ๊ณผ ์ถ๋ก ์ ๋ฐ์ดํฐ๊ฐ ์์ฐ๋๋ ๊ณผ์ ์ ๋ํด ์ง์งํ ์ฌ๊ณ ๋ฅผ ์ํ๋ค.
๋๊ธ